Усмон Азим оламидан

Устозим деганинг шеърфуруш чиқса,
Суйганим деганинг эрфуруш чиқса,
Подшоҳим деганинг элфуруш чиқса, —
Чидагин, болам-а, чидагин,
Дардларинг танингга жойлансин.
Чидагин, болам-а, чидагин,
Оҳларинг қўшиққа айлансин!

Чин қолиб, ёлғонлар топса марҳамат,
Яхшимас, ёмонлар топса марҳамат,
Алдамчи замонлар топса марҳамат —
Чидагин, болам-а, чидагин,
Дардларинг танингга жойлансин.
Чидагин, болам-а, чидагин,
Оҳларинг қўшиққа айлансин!

Амир ўғри бўлса, қози — риёкор,
Вазир — шуҳратпараст, ўғри — зиёкор
Ва улар халқингдан кулсалар беор —
Чидагин, болам-а, чидагин,
Дардларинг танингга жойлансин,
Чидагин, болам-а, чидагин,
Оҳларинг қўшиққа айлансин!

Донолар қорани оппоқ десалар,
Шоирлар ҳаромни шу пок десалар,
Қўрқсалар, душманни ўртоқ десалар —
Чидагин, болам-а, чидагин,
Дардларинг танинга жойлансин.
Чидагин, болам-ей, чидагин,
Оҳларинг қўшиққа айлансин!

Одамман деб турса темирлар, тошлар,
Десалар: дунёдан битди кўз ёшлар.
Туғларнинг устидан юрса молбошлар, —
Сен чида, болам-ей, сен чида.
Куйлагин — тўхтама бир нафас!
Сен куйла қиличнинг тигида —
Ўшанда эл-юртинг чидамас!

Инсонийлик йўлидаги тўсиқ.

Бутун ер куррасидаги мавжудот ичида инсоният ўзининг онг-у тафаккури билан ажралиб туради. Бир неча минг йиллар синовидан ўтган инсон онги бефарқлик деган иллат олдида ожиз қолмоқда. Биз дунё аҳлини ўзининг маданияти, урф-одатлари билан лол қолдирган Туронликлар авлодимиз. Аждодларимиз бугунги тинчлигимиз учун ўзларига қилинган қанчадан қанча тажовузлар, таҳдидлар, ҳўрликларга чидаб йиллар давомида мустақиллик учун курашиб келганлар. Улар билан ҳамиша биродарлик, ватанпарварлик, эрксеварлик, бир бирини қўллаб қувватлаш, бир елкадан бош чиқариш, қўшниси қайғусини ўз қайғуси деб билиб яшаш, инсонпарварлик, мардлик каби улуғ инсоний қадриятлар йўлдош бўлган. Замон ўзгарган сайин инсонлар бир-бирини унутиб қўйяпти. Аслини олганда замон эмас, инсонлар ўзгармоқда. Биз, албатта, ҳаммани эмас, орамиздаги баъзи бир инсонларни айтяпмиз.

Барчамиз глобаллашув даврида яшаяпмиз. Атрофимизда бўлаётган воқеа-ҳодисалар шу қадар тез рўй бераяптики, уларни қабул қилиш ва таҳлил қилишга жисмонан улгуриш мушкул. Оммавий ахборот воситалари, интернет, ижтимоий тармоқларда эълон қилиб борилаётган маълумотлар жуда ҳам кенг ва турли хилдир. Бутун дунёни ташвишга солаётган муаммолар, ўз ечимини кутаётган бир қанча масалалар борки, улар инсониятни хушёрликка чақиради. Ахборотни тарқалиши учун ҳозирги технигка асрида оний дақиқаларнинг ўзи кифоя қилади. Бу ахборотларнинг ҳақиқий ёки ҳақиқий эмаслигини ажратиш эса фақат мазкур ахборотлар билан танишувчи аудиторияга юкланган. Ижтимоий тармоқлардан фойдаланимайдиганлар орамизда камдан кам топилади. Деярли барчамиз whastapp, telegram, viber ва бошқа шунга ўхшаш тармоқлардан фойдаланамиз. Кун ора барчамизга “Бир қизнинг илтимоси: мен 13 ёшдаман. Оғир дардга йўлиқдим. Шифокорлар даъво топа олмади. Кўзимдан ёш билан Пайғамбаримиз набираси Зайнабнинг қабрига зиёратга бордим. У ерда ухлаб қолибман тушимга Зайнаб кирди ва оғзимга сув томизиб Аллоғни рухсати билан тузаласан деди. Бошимдан ўтган бу ҳодисани халққа тарқатишимни сўради! Мен ёзиб тарқатдим. Бир бой инсонга бердимишонмади. 13-кунида боридан айрилди. Ночорга бердимишонди, 13-кунда иши юришди. Бунга ишонганлар қувончга, ишонмаганлар дардга тўлди! Бу ёзувни ўқиган инсон 13 кишига тарқатсин ва истаги 13-кунда ижобат бўлади. Агар назарига илмаса фалокатга йўлиқиши мумкин! Аллоҳнинг рахмати ва барокати сизларга бўлсин! Онам узоқ яшасин десангиз онангиз учун эринманг. Шу ойда сиз яхши кўрган инсонингиз билан бирга бўласиз. Бугун ярим тунда у сизни яхши кўришини тушуниб етади. Яхшилик сиз билан эртага бўлади. Бу синалган. Тун чораги 3 да сизга кимдир қўнғироқ қилади. Лекин бу занжирни узсангиз бахтингизни 10 йилга йўқотасиз. БУ МЕНИ АЙБИМ ЭМАС МЕНГА ҲАМ БУ ХАБАРНИ ЮБОРИШДИ. МАЖБУРМАН ОНАМ УЧУН. УЗР!” хабари келиб туради. Эътиборсизлигимиз шу даражадаки, ҳатто ўқиб чиқиб хулоса чиқаришни хохламаймиз ва дастурлаб қўйилган робортлардек бундай хабарларни тарқатамиз. Кечирасиз-у мен яхшм кўрган инсоним билан бирга бўлишим учун, аввало, у билан турмуш қўришим керак. Лоқайд бўлмайлик Азизлар!

Шаҳарда кўпчилик кўп қаватли уйларда истиқомат қилишади. Бепарволик кўп қаватли уйларда шу даражага етиб келдики, ҳатто битта қаватда истиқомат қилувчи ён қўшнилар қўшниси кимлигини билишмайди. Эшитиб, беихтиёр во ажаб деб юборасан киши. Наҳотки, бугунга келиб “ён қўшни - жон қўшни” деган ақида тарихга айланган бўлса?! Бепарво бўлмайлик Азиз ватандошим!

Бундан бир неча йиллар олдин чет элда ишлашга кетган одамлардан:

“- палончи давлатни одамлари ғалати экан.

 – а, нимага бунақа деяпсиз?

– кўчада иккита одам мушлашиб, бир-бирига пичоқ ўқталяпти, лекин буни кўрган бирон бир одам эй барака топкур, нима қиляпсан? Қўй жанжаллашма, дейдиган одам йўқ. Кўриб ёқа ушлаб қоласан киши.” деган гапларни эшитганимизда лол қолардик. Бир куни кўчада нотаниш инсонни тутқаноғи қўзғаб қолди. Шунда бегона бир аёл унга укол, дори қилиб уни бир ўлимдан асраб қолди. Энди бугунги ўзимиз гувоҳ бўлиб турган ҳаётимизга, одамларимизга назар солсак. Кўчада кўпчилигимиз автобус бекатларида ёки дарахтлар остида ётган одамларга жуда кўп дуч келганмиз. Ҳеч ким (ишонаверинг), бирор инсон бу бу ерда нима ётибди, касалмасмикин деб ўйламайди. Ҳатто эътибор бергиси келмайди. Ўйлаётган бўлсангиз керак “ўзи айбдор, хурмачасига сиққанча ичсинда” деётгандирсиз. Унутмангки, биз шарқликларга, жумладан ўзимизнинг Ўрта Осиё шароитида жамоа бўлиб яшаш туйғуси ғоят муҳим аҳамият касб этади ва одамларни бир-бирига яқинлаштиришга, бир-бирини қуллаб-қувватлаб ҳаёт кечиришга замин туғдиради. Шарқликларнинг ҳаёт фалсафаси ва уларнинг қарашларида кўпинча бола тарбияси, унинг камолоти ҳамма нарсадан устунлиги, болани – “подшоҳ” деб кўкка кўтариши биз шарқ ҳалқларининг қонига сингиб кетган. Бир болага етти маҳалла ота-она деган нақл ҳам халқ орасида қўлланиши бежиз эмас. Аммо кейинги вақтларда ҳақиқатдан ҳам етти маҳалла тугул қон-қариндошлари, ўз маҳалласи ҳам бир болага ота-оналик қилаолмаяпти десак бўлади. Одамлар шунчалик бепарвоки, ҳатто ўз маҳалласидаги бирор бир болани қилиб турган хатосини тузатишга, унга тўғри йўлни кўрсатишга ийманади. Яна “мени болам эмас-ку”, “менга нима. Ота-онаси қарасинда” деб ўзини оқлаб ҳам қўяди. Хўш, бунга сабаб нима деб ўйлайси? Ёши катта отахон, онаҳонларимиз насиҳат қилишдан чарчаганларидами ёки уларнинг лоқайдлигими?! Бир ўйлаб кўрдингизми, балки, бунга сабабчи сиз-у биз ёшларнинг эътиборсизлигидадир?! Ҳозир биз шундай миллий анъанаю одатларимизнии асраб, уларни келажак ёшларга етгазмасак унда ўзбек деган неча асрлар мобайнида тарихга муҳрланиб, дунё аҳлини ҳайратга солган алломаларнию, саркардаларни тарбиялаган халқ, миллат номи йўқолиб кетмасмикин?! Кўча кўйда, ҳатто кундалик транспорти бўлмиш метро деворларида ҳам “Огоҳлик давр талаби” деган сўзлар ёзиб, қайта-қайта такрорланиши бекорга эмасдир?!

Биз шуни унутмаслигимиз керакки, “Оммавий маданият” ниқоби остида халқлар маданиятини эгаллашга уринаётган баъзи кучларнинг ўзи  маданият, маънавиятни Шарқдан, аниқроғи Ўрта Осиёдан ўрганган. (Салиб юришлари, илк уйғониш даврини эсланг!)

Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримов Халқимизни Наврўз байрами билан табриклади.

       

      Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримов  Алишер Навоий номидаги Ўзбекистон Миллий боғида бўлиб ўтаётган "Наврўз" айёмида нутқ сўзлаб, Наврўз байрами халқимизнинг тарихий байрамларидан бири эканлиги, "Авесто"да бундан бир неча минг йил илгари кўрсатилганлигини таъкидлаб ўтди. Бу байрамда барча муроса-ю мадора қилиши, урушлар тўхтатилаши ҳақида юртбошимиз гапириб ўтди. Халқимизни байрам билан табриклаб, ёшларга алоҳида шуни таъкидладики, "Биз ҳеч кимдан кам эмасмиз, биз, албатта, ўйлаган мақсадларимизга етамиз".

XX аср юрист сиёсатчилари

 “DER ALTE” (“ҚАРИЯ”)

АДЕНАУЭР, КОНРАД (ADENAUER)

(05.01.1876, Кёльн – 19.04.1967, Бад-Хоннеф, ГФР) –

Германиянинг давлат ва сиёсат арбоби

ГФРнинг 1949 – 1963 йиллардаги федераль канцлери. Конрад Аденаур шаҳар судининг котиби оиласида дунёга келган. 1894 йил 5 мартда Конрад Кёльндаги Авлиё ҳаворийлар гимназиясини битирган, кейин эса Фрайбург, Мюнхен ва Бонн университетитларининг юридик факультетларида таълим олган (1894-1897). Давлат имтихонларини топширганидан кейин у Кёльн шаҳар прокуратурасида, сўнгра адвокат Каузенинг идорасида (1903 – 1905) ишлаган.

Мен учун оддий одам ҳамма нарсадан муҳим. Агар мени тушунсалар, мақсадимга эришган бўламан. Ўлимдан қўрқмайман, фақат мен ўлганимдан сўнг Германия ва Европанинг қандай бўлиши қизиқарли. (Конрад Аденауэр)

“ТИНЧЛИК ДУОГЎЙИ”

БРАИН, АРИСТИД ПЬЕР АНРИ (BRAIND, ARISTIDE)

(28.03.1862, Нант (Бретань) – 07.03.1932, Париж)

Француз давлати арбоби. Меҳмонхона эгаси оиласида туғилган. Парижда ҳуқуқни ўрганган. Ёшлигида умумҳалқ иш ташлаши орқали инқилоб қилиш ҳақидаги синдикалистик таълимот тарафдори бўлган. Ж.Гед бошчилигидаги марксистларга  мухолифатда бўлган Француз социалистик партиясини тузишда қатнашган. Дрейфусни ҳимоя қилиб чиққан. 1904 йили Бриан ва унинг тарафдорлари ўша пайтда социалистларнинг нашри бўлган (15 йил ўтгандан сўнг коммунистлар органи) “Юманите” (“L`Humanit”)га асос солдилар. 1926 йили Густав Штреземан билан биргатНобель тинчлик мукофатини олган.

БУЮК ҚАЛБ СОҲИБИ

ГАНДИ, МОХАНДАС КАРАМЧАНД

(GANDHI MOHANDAS KARAMCHAND)

(02.10.1869, Порбандар (ҳозирги Гужарат)

– 30.01.1948, Нью-Деҳли)

Мустақил Ҳиндистон Республикасининг асосчиси. Унинг отаси Карамчанд Ганди ҳиндларнинг савдогарлар кастаси баньяга мансуб эди. У бир муддат Порбандар рожалигининг (князлиги), кейин эса Раджкот рожалигининг девонбеги (бош вазири) бўлди. Моҳандас Гандини етти ёшида Кастурбай Маканджига унаштириб кўйдилар, 13 ёшида эса уйланди. Ҳиндистонда маълумот олгач, 1888 йили Англияга кетади, у ерда ҳуқуқни ўрганди. 1891 йили Ҳиндистонга қайтиб, юриспруденция билан шуғулланди. 1893 йили Жанубий Африкага, у ерда жойлашган ҳинд фирмасига юрист сифатида боради. Ҳиндистон мустақилликка эришганидан (1947) ва у икки далатга бўлиниб кетганидан сўнг (Ҳиндистон Иттифоқи ва Покистон), Ганди бошланиб кетган ҳинд-мусулмон қирғинига қарши чиқади ва ҳинд экстремистик ташкилотининг аъзоси томонидан ўлдирилади. Ҳалқи уни Махатма – “Буюк қалб” деб атади.

Биз зўравонликларсиз қаршилик кўрсатиш тарафдоримиз.  (Маҳатма Ганди)

ПРОЛЕТАРИАТ ДОҲИЙСИ

ЛЕНИН (УЛЬЯНОВ), ВЛАДИМИР ИЛЬИЧ (10(22).04.1870,

Симбирск (ҳозирги Ульяновск) – 21.01.1924, Москва, Горки)

Россиянинг наслий дворяни, билим юртлари инспектори оиласида туғилди. Гимназияни олтин медаль билан тугатганидан сўнг (1887) Қозон университетининг юридик факультетига киради. 1887 йилнинг декабрида талабалар махфий йиғинида қатнашганлиги учун ҳибсга олинган, университетдан ҳайдалган ва Қозон губерниясидаги Кокушкино қишлоғига сургин қилинган. 1888 йилнинг кузида Қозонга қайтиб келгач, марксизмни ўргана бошлади. Сиёсий арбоб.

“ЕВРОПАНИНГ ИЗВОШЧИСИ”

ЛЛОЙД ЖОРЖ, ДЕВИД (17.01.1863, Манчестер –

26.03.1946, Лланистамдви, Карнарвоншир)

Британиянинг давлат ва сиёсат арбоби, дипломат. Касби бўйича адвокат, жамоалар палатаси аъзоси (1890 – 1945). Буюк Британия премьер-минимтри (1916 – 1922). Либерал партия етакчиси (1926 – 1931). Париж тинчлик конференциясида (1919 – 1920) ва Версаль тинчлик шартномасини (1919) таёрлашда муҳим роль ўйнаган. Генуя конференциясида Буюк Британия делегациясининг раҳбари сифатида Европада коллектив ҳавфсизлик яратиш ғоясини фаол кўллаб-қувватлаган.

Тинчлик учун кураш давом этаверади! (Девид Ллойд Жорж)

“ҲИНДИСТОННИНГ КАШФ ЭТИЛИШИ”

НЕРУ, ЖАВАҲАРЛАР (NEHRU JAWAHARLAL)

(14.11.1889, Оллоҳобод – 27.05.1964, Деҳли)

1947 йилдан Ҳиндистон Республикасининг премьер-минстри ва ташқи ишлар министри. Уйида бошланғич таълим олган, Харроуда ва Кембриж университетининг Тринити-коллежида ўқиган. 1912 йили Ҳиндистонга келиб, юридик амалиёт билан шуғулланган. Миллий озодлик учун курашдаМ.Гандининг сафдоши, Ҳиндистон Миллий Конгрессининг (ҲМК – 1885 йили асос солинган) етакчиларидан бири. Мустамлака Ҳиндистонда (1947 йилгача) таъқиб қилинган, ўн йилдан кўпроқ умрини қамоқхоналарда ўтказган. Тарихга “Янги Ҳиндистоннинг қурувчиси” сифатида кирган. Ҳиндистон ҳукумати Ж.Неру раҳбарлигида мамлакатда қолоқликни тугатиш бўйича йирик тадбирларни амалга оширди. Ташқи сиёсат соҳасида у “ҳақиқий бетарафлик” йўлини тутган.

Мен Ҳиндистонни бошқараётган охирги англиялик бўламан (ўзининг Англияда маълумот олганлигини назарда тутган. (Жаваҳарлал Неру)

АҚШНИНГ 37-ПРЕЗИДЕНТИ

НИКСОН, РИЧАРД МИЛХАУЗ

(ингл. RICHARD MILHOUS NIXON),

(09.01.1913, Йорба-Линда, Калифорния штати –

22.04.1994, Нью-Йорк)

АҚШнинг 37-президенти. 1934 йили Уиттиер шаҳридаги (Калифорня штати) коллежни ва 1937 йили Дарем шаҳридаги (Шимолий Каролина штати) Дьюк университетини тугатиб, юридик амалиёти билан шуғулланган. 1939 – 1945 йиллари, Иккинчи жаҳон уруши вақтида Никсон фавқулодда тадбирларни амалга ошириш бўйича ҳукумат бошқармасида ишлади, кейин эса капитан-лейтенат унвони билан АҚШ ҳарбий-денгиз кучларида ҳарбий хизматда бўлди.

Келинг, ҳақиқатни гапириш ва ҳақиқат бўйича яшаш мажбуриятини ўз зиммамизга олишдан бошлайлик. (Ричард Никсон)

“Ф.Д.Р”

РУЗВЕЛЬТ, ФРАНКЛИН ДЕЛАНО

(ROOSVELT, FRANKLIN DELANO)

(30.01.1882, Ҳайд-Парк, Нью-Йорк штати –

12.04.1945, Уорм-Спринг, Жоржия штати)

АҚШнинг 32-президенти. Хусусий ўқитувчилар назорати остида бошланғич маълумот олди, ота-онаси билан бирга тез-тез Европада бўларди. Гротонда имтиёзли тайёрлоа мактабига қатнаган. Гарвард университетини тугатгандан кейин 1904 йилда Нью-Йоркка кўчиб ўтди, у ерда Колумбия университетининг ҳуқуқ мактабида ўқиди. 1907 цили юридик фаолият билан шуғулланиш ҳуқуқини олиш учун имтиҳон топширди ва Нью-Йоркдаги машҳур юридик фирмага хизматга кирди.

Биз истаймизки, бутун дунё туртта энг муҳим эркинлик принцмпмга амал қилсин. Биринчиси – бутун дунёда сўз ва ўзини ифода қилиш эркинлиги. Иккинчиси – бутун дунёда ҳар бир кишининг Ҳудога ўзи қандай хоҳласа шундай эътиқод қилиш эркинлиги. Учнчиси – муҳтожликдан озод бўлиш эркинлиги. Тўртинчиси – қўрқинчдан халос бўлиш эркинлиги. (Франклин Делано Рузвельт)

Конфуций таълимоти...

УЗОҚ УМР СИРИ

 

Қадим замонда Ян императори узоқ умр кўриш сирини биладиган одам тўғрисида эшитиб қолибди. Хизматкорларга ўша одамни топиб келишни буюрибди.

Хизматкори кўп қийинчиликларни бошидан ўтказиб ўша яшовчан кимсанинг манзилини топибди. Бахтга қарши бу одам аллақачон ўлган экан.

Ян императори қаттиқ ғазабланибди. Бу вазифани бажаришга юборилган хизматкорни чақиртириб, шундай муҳим ишни кечиктиргани учун уни қатл этишга маҳкум этибди.

Ян императорининг қошидаги бир мулозим императорга дебди: "Олампаноҳ, жаҳлингиз чиқмасин! Ўлим, бу ҳамма одамларнинг тақдирида бор, ўша одам узоқ умр кўриш сирини биладиган киши деб ҳисоблардик. Лекин ҳатто ўзининг ҳаётини ҳам сақлаб қолмабди-ку? Бу усул исбот қилинмаган,  бундай сир қабул қилина олмайди ҳамда бунинг ҳеч қандай ачинадиган жойи йўқ".

"Бу гапда жон бор!" дебди Ян подшоҳи ва ўша хизматкорга белгиланган жазони рад этибди.

Бу воқеага кўпгина одамлар турли хил фикрларни билдиришган.

Сизи исмли бир одам ёшлигидан узоқ умр кўришнинг  сирли усулини ўрганишни хоҳлаган экан. Ўша хизматкор излаган одам ҳаётдан кўз юмганини эшитиб роса афсус чекибди.

Яна бир Футси исмли одам Сизининг воқеасини эшитиб, Сизидан баттар нафратланибди, норози бўлиб дебди: "Сизи қандай қилиб бу ҳақда орзу қилиши мумкин?! У даставвал одамлардан узоқ умр кўришнинг сирли усулини ўрганмоқчи эди, ҳатто буни ўрганган одам ҳам узоқ умр кўролмабди-ку? Шундай деб номланадиган сирли усулнинг қандай қиммати бор? Ўрганиш керак бўлган ҳақиқий илм тўғрисида ҳеч нарса билмас экан, бундай аҳмоқликнинг оқибати ҳақиқатан ҳам ачинарли бўлади!"

Конфутсий бу воқеа тўғрисида эшитганидан сўнг ўз фикрини қуйидагича изоҳлаган: "Футсининг гапларида ҳақиқат бордек, аммо дунёдаги одамларнинг орасида кўпгина фарқли томонлар бор! Масалан бир турдаги одамлар бирор-бир қобилиятни эгалласалар ҳамки, уни амалиётда қўллай олмайдилар. Бошқа бир турдаги одамлар асл назариётни билмасалар ҳам уни амалиётда муваффақиятли қўллай оладилар. Шунинг учун ўша узоқ умр кечириб, ўлмайдиган сирли усулни биладиган одамни танқид қилиб бўлмайди. Ўша одам ўша сирни билса ҳам, лекин ҳеч ўзининг танасида синаб кўрмаган бўлиши мумкин!"

Аллоҳ берган умрни сермазмун яшаш ҳар биримизга насиб этсин!!!

“АСЛ МУҲАББАТДАН ЯРАЛГАН ИНСОН”…..

Севги! Ўзи қандай туйғу? Уни тасвирлаб ёки тушунтириб бўладими? Уни шунчалар осон тарзда изҳор қилиш мумкинми? Замон севгига қанчалик таъсир этяпти? Айтишларича, ҳаттоки олам ҳам аёлга бўлган муҳаббатдан яралган экан. Балки, шунинг учун ҳам дунёда гўзал масканлар кўпдир.

            Севгини ким қандай, шахсан мен кенгроқ тушунаман. Инсон авваламбор Аллоҳни севади, қариндошларини, ёр-у биродарларини... лекин, инсон қалбида фақат бир инсонга аталган жой бўлади. Кимнингдир эса айнан шу жой туфайли дилида ҳамиша баҳор. Мен оламда бор туйғулар ичида энг покиза туйғу фақат Аллоҳ томонидан ва фақат унинг суйган бандаларига берилишига ишонаман. Лекин, севги ўзи нима? Унга аниқ бир тавсиф бера оламизми? Менимча, севги бу бир инсоннинг қайсидир инсонга беғараз кўнгил қўйиши, унинг беғубор табассумидан куч олиши, уни кўрганида ҳудди, олмнинг бор гўзаллиги, таровати шу инсон сиймосида гавдаланиши, унга термулганда энг гўзал ва беғубор кўзларини кўра олиши, унинг қаршисида бутун оламни унутиши, қалбида ҳаяжондан ҳапқириб кетиши, дунёнинг бор эзгуликларини шу инсонга тилаши, агар керак бўлса, у инсон учун жонини фидо қила олиши... бу севги учун қўйиладиган шартлар эмас. Шу инсонни кўрганда севган қалб, менимча, айнан шуларни бир вақтнинг ўзида ҳис қилади. Ҳақиқатдан ҳам севги илоҳий туйғу.... баъзан, ўйланиб қоламан, кўчалардаги барча хабардор айрим воқеалар “йигит ва қиз иштирокидаги кўчаларда қўйиладиган бепул томошалар” буларни севги дейиш мумкинми?

            Севги ошкораликни талаб қилмайди, у фақат икки қалбга тегишли, қалбан ҳис этиладиган туйғуни, менимча, ошкор этиш шартмас. Севги исбот ҳам талаб қилмайди. Уни 300 дона атиргул билан исбот қилишмайди. Севган инсон оламга муҳаббат тўла кўзлари қарайди, у бутун оламнинг фақат гўзаллини кўради....

            Севганда дилларимизда ҳамиша қувончни ҳис этамиз, севги мадҳ этиб шеърлар ёзгимиз келади. Жўшқин кайфият инсонни тарк этмайди. Шунчаки, бу дунёда ўша инсон борлигини ҳис этишнинг ўзи бахтлигини ҳис этамиз. У инсон билан бирга ҳаётимизни қуриб бутун умр олдида унга бахт улашиб яшаш ҳисси Севгидир.

            Севги ҳурмат, самимият ва ишонч негизига қурилади. Агар бизнинг севги дарахтимиз илдизи қанчалик мустаҳкам бўлса, у чинор каби умр кўради, мевали дарахтдек мева беради ва шундай соя берадики, унинг бағрида ҳамиша роҳат ва фароғатда яшаймиз. Севги бу нафақат бир инсонга, Ватанга, онамизга бўлган муҳаббатимиздир. Ҳар бир инсонга бир кўнгилнинг гултожи бўлиш насиб этсин!

Токи, унинг қалбидаги севги, беғубор кўзларидаги меҳр, қалбингизни, ҳаётингизни нурга тўлдирсин.... Балки, шу учун бордир.... ҳозир олдингиздадир... Уни қидирманг...... шунчаки, озгина унга эътиборли бўлинг холос.....

Дунёни сиз ардоқлаган муҳаббат янада гўзалроқ қилади.....

Ер юзидаги энг пок туйғудан яралгансиз.... Сиз! Ҳа, айнан Сиз ўша биз айтган буюк муҳаббат мевасиз.....                                                                                              

                                                                                                                               

БУ ЖУДА ҚИЗИК.......

Ҳозир биз сизларнинг эътибордарингизга ҳавола қилмоқчи бўлган маълумотларни балки Сиз ўқиган ёки ешитган бўлсангиз ажаб эмас. БУ ЖУДА ҚИЗИК.......

ТАИЛАНД

1.      1913 йилга қадар таиландликлар “фамилия”дан фойдаланишмаган. Бу пайтгача фақат исм бўлган.
2.      II жаҳон урушига қадар Таиландда “Сиз овқатландингизми?” деб саломлашишиган. Урушдан кейин эса “sawatdee” деб саломлашиш бошланган.
3.      Таиланд ўз тарихи давомида бирорта Европа давлати томонидан мустамлака қилинмаган.
4.      Мианг Боран дунёдаги енг йирик очиқ осмон остидаги музей шаҳар ҳисобланади.

5.      Таиланд Қироли АҚШ фуқароси ҳисобланади. Мамлакатни узоқ бошқаргани билан Гиннеснинг рекордлар китобига кирган.
6.      Шоли экспорти бўйича Таиланд дунёда биринчи ўринда туради. Шоли Таиландда мил.авв.4-мингйилликда экила бошланган.
7.      Таиланд алифбоси дунёдаги энг узун алифболардан бири ҳисобланади. 72 та ҳарф мавжуд. Биринчи ўринда кхмер алифбоси энг узун алифбо ҳисобланади.
8.      Таиландликлар ўзларининг календарларидан фойдаланишади. Ҳозир Таиланд календари бўйича 2558 йил.
9.      Ветнам уруши Таиландни туристик салохиятини ривожлантирди. Бунга асосий сабаб Таиландда АҚШ ҳарбий базалари мавжуд эди ва бу ҳудудда ҳарбийлар дам олиши учун махсус ҳудудлар кенгайтирилди.
 

НИДЕРЛАНДИЯ

 

1.      Статистикага биноан Нидерландияда эркаклар бўйи 184 см, аёллар бўйи 170 см. Бу қизиқ....
2.     Нидерландия Европа Иттифоқини асасчилари бўлган олтитам (Белгия, Германия, Люксембург, Франция, Италия) давлатдан биридир.
3.      Нидерландия аҳолиси йилига ўртача 74 литр пива истеъмол қилади.
4.      Нидерландия пива экспорти билан шуғулланувчи давлатлар ичидаги йиригидир.
5.  Нидерландия аҳолиси II жаҳон урушидан кейин йилига ўртача 140 литр қаҳва истеъмол қилишади, бу кунига 3,2 чашка дегани.
6. Нидерландия ҳукумати бир жинсли шахсларнинг никоҳини 2001 йилда қонунийлаштирди. 2002 йилда эвтаназияга рухсат берди.
7.      Мустамлака сиёсати даврида Нью-Йорк “Янги Амстердам” деб аталган.
8.   Нидерландия мадҳияси “Вильгельмус” қадимий ҳисобланади, у биринчи марта 1568 йил яратилган ва ижро этилган.
9.      Статистикага қараганда нидерландияликлар 2,5 км юришади.10. Амстердам – Нидерландиянинг пойтахти ва йирик шаҳри. Шаҳар номи Амстел дарёси номидан олинган. Бутун дунёдан 4,2 млн турист шаҳарга ташриф буюради.
11.  Аҳолининг 3% қишлоқ хўжалиги билан шуғулланади.
12.  Синтерклас – голланд Қор Бобоси.
 

Ўзингиз қизиққан, билишни ҳохлаган ёки боришни орзу қилаётган давлатлар ҳақида бизга хабар беринг! Биз Сизларга батафсил маълумот беришга ҳаракат қиламиз. javonsher.rustamov.92@mail.ru

Бизни кузатишда давом этинг! 

"Ҳурмат ёки Иззат

"

Ўзбек халқи азалдан ўзига хос асрий анъаналари, удумлари, маданияти, маънавияти билан дунё аҳлини ҳайратга солиб келган. Ўз бағрида миллионлаб алломалар, илм-фан тараққиётига улкан ҳисса қўшган буюк зотларни олиб ётган ва шундай улуғ инсонларнинг авлодларини вояга етказаётган халқимиз улкан манавий-маданий меросга эга. Шу жумладан, каттага ҳурмат, кичикка иззат деган нақлнинг моҳияти нақадар чуқурлигини бугунги кунда “виртуал олам”дан азгина чекиниб атрофга назар солсак билиб олишимиз қийин эмас. Мен сизларга айтмоқчи бўлган ҳодисага деярли барчамиз ҳар куни дуч келамиз.

            Ҳар бир ўзбек оиласида униб ўсиб келаётган фарзандга “ўзингдан каттани ҳурмат қил”, “ўзингдан катта ёшдагиларга салом бер”, “бувижон, бобожонларга ёрдам бер”,”ўзингдан каттага жой бер” деган ақида фарзандлар қулоғига қуйилади. Лекин минг афсуслар бўлсинки, бу чақириқлар бариси зоя кетаётганга ўхшайди. Аммо бу фикр барча ёшларимизга таалуқли эмас.

            Бирор бир фикр билдириш учун, албатта, асос бўлиши лозим. Бундай асосларни Сизлар юқорида айтганимиздек, ҳар куни учратасизлар.

            Эрталаб кимдир ўқишга, кимдир эса ишга яна кимдир қаёккадир отланади ва жамоат транспортидан фойдаланади. Шу жумладан камина ҳам бундан жуда кўп фойдаланаман. Баъзида транспортга чиқиб кўнглим хира тортиб қолади. Нимага дейсизми? Бир ўсмириннинг тепасида қирқ, эллик ёшли қария қулидаги юки билан тик туриб кетаётганини кўрган ҳар бир инсон ўйланиб қолса керак! Бизга мерос бўлиб қолган улкан манавиятимиз, маданиятимиз қаёққа йўқолиб бормоқда? Қандай омиллар ёшларимизни ўзидан каттани ҳурмат қилишни унутишга олиб келди. Бизнинг халққа хос бўлган андишамиз қаёқда қолди? Биз ўзимиздан кейинги авлодга нимани мерос қилиб қолдирамиз? Деган турли саволлар барчамизни ўйлантириши лозим.

            Баъзида ўқишдан қайтётганимда катта ёшдагиларнинг суҳбатида қулоғимга қуйидаги сўзлар чалиниб қолди: “- Ҳозирги ёшларга нима бўлган? Ўзидан каттага жой беришни билишмайди (ўтирган ўсмириннинг қулоғида қулоқчин бор, у эшитмаяпти ёки эшитмасликка оляпти). – Қўяверинг булар илм олиб қайтишяпти, хойнахой чарчашгандир. Ҳозир мен тушаман...”

            Мана ўзбек! Мана ўзбекона иззат! Мана ўзбекнинг ўз болалари ҳақидаги ўй-хаёллари! Биз ёшлар шунга арзигулик ҳурмат қиляпмизни уларни. Бу ҳқида барчамиз, албатта, ўйлаб кўрмоғимиз даркор! Барчамизнинг бўйнимизда  ота-боболаримиз қолдирган улкан бойликни авлодларга етқазиш мажбурияти борлигини унутмаслигимиз лозим.

SIZ BILGAN VA BILMAGAN “XAZINA”!!!

SIZ BILGAN VA BILMAGAN “XAZINA”!!!

Olimlarimizdan I. Yo‘ldoshev va N. Haydarovning «Amir Olimxon xazinasi qaerda?» maqolasida («Fan va turmush» jurnali, 1991, 10- son) ta'kidlanishicha, 1914 yildan oldin amir xonadoniga tegishdi oltin, kumush pullar va boshqa qimmatbaho zeb-ziynatlar ro‘yxatini aks ettiruvchi daftarlarning o‘zi taxminan bir yarim olchin (bir olchin 70 sm ga teng) qalinlikda bo‘lgan. Mazkur maqolada Turkiston jadidlarnning otasi ma'rifatparvar Mahmudxo‘ja Behbudiy muharrirligida chiqarilgan «Oyina» majallasining 1914 yilgi 25-sonida bir ko‘chirma keltiriladi. «Hozir Buxoro amirining tasarrufida bo‘lgan xazinaning ahchasi (oltin va ko‘mush) shu darajada mo‘lki, hech bir davlat xazinasida bu darajada ehtiyot saqlangan oltin va kumush pul yombilar bo‘lmasa kerak. Buxoro amirining saroylarida saqlanayotgan oltin va kumush pullar bo‘yi 50 olchin, eni 20 olchin va balandligi 8 olchin bo‘lgan bir tog‘dan iboratdir. Bu xazinadan tashqari 3 olchin kattalikda yana bir yerto‘la xazinasi bo‘lib, u rus, Buxoro va boshqa bir qancha davlatlarning oltin pullari bilan to‘ldirilgan. Amirning oltin va kumush xazinalari, unga qarashli banklarda ham saqlangan. Masalan, Chorjo‘y bekligida Amirning o‘n pud (160 kg), oltin va ming pud (16 tonna) dan ortiqroq kumush tangalari bo‘lgan. Shu bilan birga, Buxoro amirligida oltin konlar bo‘lib, xazina ulardan asr boshida qazib olingan oliy sifatli oltin evaziga to‘ldirilgan». Endi shu oxirgi jumlaga e'tibor beraylik. Maqolada yozilishicha, Buxoroda haqiqatan ham oltin konlar ko‘p bo‘lgan. Nurota tog‘i yonbag‘irlaridagi Sintob, Zarmiton, Muruntov kabn sakkizta oltin, kumush konlari qadim zamonlardan buyon ma'lum bo‘lgan. Muruntovdagi oltin konidan esa asrimiz boshidagina emas, balki necha yuz yillar avval ham foydalanib kelingan.

Majid Hasaniy Muruntov oltin koni tarixi bilan qiziqib, 1972 yilning bahorida mashhur geolog olim, akademik I. Hamroboevga: «Buxoro tillasi Sovet davridagina ma'lum bo‘ldimi yoki Muruntovni ilgari ham bilisharmidi?» - degan savol bilan murojaat qilganida, u kishi: «Buxoroning shuhratini olamga yoygan, amirlik quvvatini oshirgan uning Muruntovdagi tillasi bo‘lgan. Tilla koni VIII asrda arablar bosqini davrida ham ma'lum edi. Faqat u sir tutilgandi. Biz, sovet olimlari, Muruntov konini elliginchi yillardagina aniqlashga muvaffaq bo‘ldik».

«Buxoro amirining oltinlari» sarlavhali maqola mualliflari H. Uzoqov, S. Xolboev jiddiy tadqiqotlar natijasida amir qushbegi tomonidan ro‘yxatga olingan boyliklarni aniqladilar: «Buxoro tillasi- 1,148.380 dona, rus tillasi - 4,365.100 so‘m, yombi holidagi Gamburg tillasi- 1,108 pud (17 tonna 728 kg), yombi holidagi Gamburg kumushi - 2,844 pud (45 tonna 404 kg), rus kumush tangalari -1,385 pud (22 tonna 160 kg), Buxoro xazinasi - 62,834.780 dona, Buxoro mis tangasi - 731 pud (5 tonna 50 kg), rus banki kumushi--864 pud (13 tonna 734 kg) va hokazo, jami 34 nomdagi qimmatbaho narsalar ro‘yxatga olingan.

Amir qushbegi qayd etgan xazina boyligi taxminan quyidagicha baholangan: Buxoro tillasi- 5 milllion 741900 so‘m, rus tillasi - 4 million 378100 so‘m, Gamburg kumush yombilari- 1 million 706400 so‘m, mayda rus kumush tangalari - 346200 so‘m. Buxoro tangasi (15 tiyinligi)-9 million 425217 so‘m, Buxoro mis tangasi 4386 so‘m, tilla kukuni 266592 so‘m, tilla buyumlar (20458 dona)-9 million 883214 so‘m, turk tilla lirasi - 90420 so‘m. Chet el tillalari - 18254 so‘m, 150 karat brilliantlar - 1 million 730600, qizil yoqutlar - 209176 so‘m. marvaridlar - 9 million 500 ming so‘m, brilliant uzuklar va boshqalar - 230400 so‘m. Gamburg kumush yombilari 746590 so‘m, tilla parchalari-150 ming so‘m, kumush parchalari - 50 ming so‘m, jami 73 million 252 ming 380 so‘mni tashkil etadi. Amir va uning oilalariga tegishli buyumlar qiymati: brilliantlar - 522 ming so‘m, buyumlarga qadalgan brilliantlar - 1 million 730950 so‘m, qimmatbaho toshlar - 1 million 34140 so‘mnn tashkil etadi».

Amirlik davrida hukmron bo‘lgan katta-kichik amaldorlar, darbor ahlining har birida million-million oltin tanga pullari, zeb-ziynat va qimmatbaho boyliklari borligini yozuvchi Sadriddin Ayniy o‘zining «Buxoro inqilobi tarixi uchun materiallar» nomli tarixiy asarida mufassal bayon etgan. Amir g‘azabiga uchragan barcha katta-kichik amaldorlarning mol-mulklari musodara qilinib, amirlik xazinasiga keltirilgan.

Mazkur maqolada maxfiy hujjatning «Praviteli» deb nomlangan sahifalarida Frunze boshliq bolsheviklar bosqini davrida amirning Buxorodagi xazinasidan Moskvaga olib ketilgan oltin, kumush, zeb-ziynatlar, qimmatbaho boyliklar o‘n, o‘n uchtadan kam bo‘lmagan qizil harbiy vagondan iborat bir necha eshelonni tashkil qilganligi qayd etilgan. Darhaqiqat, faqat Buxorogina emas, balki butun ulug‘ Turkiston bolsheviklar bosqini davrida xonavayron bo‘ldi. Yurtning bebaho boyligi markazga tashib ketildi.

Taniqli yozuvchi Dushan Fayziy «Bormisan, erkinlik» nomli maqolasida («Guliston», 1991,4-son) Buxoro vohasida bolsheviklar tomonidan amalga oshirilgan inqilob tufayli yurt boyligi talon-toroj qilinganligi, mehnatkash xalqning iqtisodiy ahvoli nochor holga tushib qolganligi to‘g‘risida yozadi: «Sarkarda Frunzening harbiy qismlari shaharni to‘pga tutar ekan, qo‘mondonning o‘zi Kogon shahridagi suv taqsimlovchi minora tepasida turib, durbin orqali Buxoroning ayanchli ahvolini, kuli ko‘kka sovurilayotgan shahar Arki, madrasayu machitlarni, changi osmonga chiqayotgan uy-joylarni, xalqning ohu faryodini tomosha qilib turardi. Bu qanaqa «xaloskorlik?» Oktyabr inqilobining «ozodlik» nurlari deganimiz shumi?! Ertasi kuni (1920 yil 3 sentyabr) tongotarida dumiga 13 ta yuk vagoni tirkalgan parovoz Kogon temir yo‘l bekatidan Peterburgga qarab yo‘l oldi. Bu vagonlarda Buxoro Arkidan, amirlik xazinasidan talab olingan oltin va oltin buyular, tarixiy va badiiy ahamiyatga ega bo‘lgan qimmatbaho ashyolar ketayotgan edi».

XIX asrning ikkinchi yarmi va XX asrning boshlarida Gubarevich-Radobilskiy «Ekonompcheskiy ocherk Buxari i Tunisa» (SPB. 1905) kitobida: «Amirlikning umumiy daromadi va xarajatlari 7 million so‘m bo‘lgan, shundan xazinaga 4 million so‘m tushgan»,- deb yozadi. S. Ayniyning «Buxoro inqilobi tarixi uchun materiallar» kitobida aytilishicha, amirlikning umumiy daromadi 1912 yilda 30 million so‘mni tashkil etgan. Inqilobga qadar amirning 6 ming sarbozi uchun 1 million so‘m, ming nafar el navkarlari uchun taxminan yuz ming so‘m mablag‘ sarflangan. D. N. Logofetning «Buxarskoe xanstvo pod russkim protektoratom» (SPB. 1869.) kitobida yozilishicha, daromadlar 18 million so‘mni, xarajatlar esa, 2,5 million so‘mni tashkil etgan. Biroq Buxoroda Rossiya siyosiy agentligi to‘plagan ma'lumotlarga qaraganda, 1869 yilda Buxoro amirligi xazinasida 7349,5 million so‘m bo‘lgan. Amir qushbegining ma'lumotiga ko‘ra esa, amirlikning yillik o‘rtacha daromadi 3 million 345 so‘mni tashkil etgan. Bu va boshqa biri ikkinchisiga zid ma'lumotlardan ayonki, Buxoro amirligi xazinasining muayyan hisob-kitobi saqlanmagan. Buxoro hukmdorligi xazinasidan biror-bir obodonchilik, maktab, suv chiqarish, maorif va sog‘likni saqlash ishiga mablag‘ ajratilganligi haqida ma'lumot yo‘q. O'z davrining ma'rifatparvar olimi Ahmad Donish Buxoroning suvsiz yerlariga kanal orqali Amudaryodan suv chiqarish uchun xazinadan mablag‘ ajratishni taklif etganida amir unga rad javobini qilgan. Mashhur yozuvchi va olim Abdurauf Fitrat «Hind sayyohining qissasi»da Buxoro hududida sog‘liqni saqlash, maorif ishlari ayanchli ahvolda ekanligini kuyunib yozib, Buxoro hukmdori xalqning xayrli ishlariga xazinadan mablag‘ ajratmaganidan afsuslanadi.

Buxoro amiri Said Olimxon saltanati davrida amirlik xazinasidagi hadsiz boyliklar, million-million so‘mlik oltin-kumushlar xususida Fayzulla Xo‘jaevdan tashqari Sadriddin Ayniy, Abdurauf Fitrat, Abdulvohid Manzum kabi siymolar ham ko‘plab yozganlar. Ayniqsa, S. Ayniyning «Doxunda» romanida bu davrdagi hayot ajoyib badiiy talqinini topgan.

Mazkur postni yozishda Majid Hasaniyning “Yurt bo‘ynidagi qilich yoki istilo” (Toshkent. «Adolat». 1997) kitobidan foydalanildi.