"Ҳурмат ёки Иззат

"

Ўзбек халқи азалдан ўзига хос асрий анъаналари, удумлари, маданияти, маънавияти билан дунё аҳлини ҳайратга солиб келган. Ўз бағрида миллионлаб алломалар, илм-фан тараққиётига улкан ҳисса қўшган буюк зотларни олиб ётган ва шундай улуғ инсонларнинг авлодларини вояга етказаётган халқимиз улкан манавий-маданий меросга эга. Шу жумладан, каттага ҳурмат, кичикка иззат деган нақлнинг моҳияти нақадар чуқурлигини бугунги кунда “виртуал олам”дан азгина чекиниб атрофга назар солсак билиб олишимиз қийин эмас. Мен сизларга айтмоқчи бўлган ҳодисага деярли барчамиз ҳар куни дуч келамиз.

            Ҳар бир ўзбек оиласида униб ўсиб келаётган фарзандга “ўзингдан каттани ҳурмат қил”, “ўзингдан катта ёшдагиларга салом бер”, “бувижон, бобожонларга ёрдам бер”,”ўзингдан каттага жой бер” деган ақида фарзандлар қулоғига қуйилади. Лекин минг афсуслар бўлсинки, бу чақириқлар бариси зоя кетаётганга ўхшайди. Аммо бу фикр барча ёшларимизга таалуқли эмас.

            Бирор бир фикр билдириш учун, албатта, асос бўлиши лозим. Бундай асосларни Сизлар юқорида айтганимиздек, ҳар куни учратасизлар.

            Эрталаб кимдир ўқишга, кимдир эса ишга яна кимдир қаёккадир отланади ва жамоат транспортидан фойдаланади. Шу жумладан камина ҳам бундан жуда кўп фойдаланаман. Баъзида транспортга чиқиб кўнглим хира тортиб қолади. Нимага дейсизми? Бир ўсмириннинг тепасида қирқ, эллик ёшли қария қулидаги юки билан тик туриб кетаётганини кўрган ҳар бир инсон ўйланиб қолса керак! Бизга мерос бўлиб қолган улкан манавиятимиз, маданиятимиз қаёққа йўқолиб бормоқда? Қандай омиллар ёшларимизни ўзидан каттани ҳурмат қилишни унутишга олиб келди. Бизнинг халққа хос бўлган андишамиз қаёқда қолди? Биз ўзимиздан кейинги авлодга нимани мерос қилиб қолдирамиз? Деган турли саволлар барчамизни ўйлантириши лозим.

            Баъзида ўқишдан қайтётганимда катта ёшдагиларнинг суҳбатида қулоғимга қуйидаги сўзлар чалиниб қолди: “- Ҳозирги ёшларга нима бўлган? Ўзидан каттага жой беришни билишмайди (ўтирган ўсмириннинг қулоғида қулоқчин бор, у эшитмаяпти ёки эшитмасликка оляпти). – Қўяверинг булар илм олиб қайтишяпти, хойнахой чарчашгандир. Ҳозир мен тушаман...”

            Мана ўзбек! Мана ўзбекона иззат! Мана ўзбекнинг ўз болалари ҳақидаги ўй-хаёллари! Биз ёшлар шунга арзигулик ҳурмат қиляпмизни уларни. Бу ҳқида барчамиз, албатта, ўйлаб кўрмоғимиз даркор! Барчамизнинг бўйнимизда  ота-боболаримиз қолдирган улкан бойликни авлодларга етқазиш мажбурияти борлигини унутмаслигимиз лозим.